Bài hát ru con Cadac – Казачья колыбельная песня
Mikhail Lermontov – Nhà thơ Nga
Баюшки-баю.
Тихо смотрит месяц ясный
В колыбель твою.
Стану сказывать я сказки,
Песенку спою;
Ты ж дремли, закрывши глазки,
Баюшки-баю.
По камням струится Терек,
Плещет мутный вал;
Злой чечен ползет на берег,
Точит свой кинжал;
Но отец твой старый воин,
Закален в бою:
Спи, малютка, будь спокоен,
Баюшки-баю.
Сам узнаешь, будет время,
Бранное житье;
Смело вденешь ногу в стремя
И возьмешь ружье.
Я седельце боевое
Шелком разошью…
Спи, дитя мое родное,
Баюшки-баю.
Богатырь ты будешь с виду
И казак душой.
Провожать тебя я выйду –
Ты махнешь рукой…
Сколько горьких слез украдкой
Я в ту ночь пролью!..
Спи, мой ангел, тихо, сладко,
Баюшки-баю.
Стану я тоской томиться,
Безутешно ждать;
Стану целый день молиться,
По ночам гадать;
Стану думать, что скучаешь
Ты в чужом краю…
Спи ж, пока забот не знаешь,
Баюшки-баю.
Дам тебе я на дорогу
Образок святой:
Ты его, моляся богу,
Ставь перед собой;
Да, готовясь в бой опасный,
Помни мать свою…
Спи, младенец мой прекрасный,
Баюшки-баю
Dịch nghĩa
Ngủ đi, con thơ tuyệt vời của mẹ,
À ơi – à ơi.
Vầng trăng sáng lặng lẽ ngó vào
Chiếc nôi của con.
Bắt đầu (trở nên) [mẹ] kể những chuyện cổ tích,
Bài ca [mẹ] hát;
Con đã ngủ thiu thiu rồi, các mi đã khép,
À ơi – à ơi.
Te-rek chảy qua những phiến đá,
Sóng đục ngầu vỗ ì oạp;
Người che-chen độc ác bò lên bờ,
Mài nhọn dao găm của mình;
Nhưng cha con là cựu binh,
Đã từng tôi luyện trong chiến trận:
Ngủ đi, bé thơ, hãy yên giấc,
À ơi – à ơi.
Sẽ có lúc, [con] sẽ tự nhận ra,
Đời sống đáng nguyền rủa;
[Con] sẽ can đảm lồng chân vào bàn đạp
Và [con] sẽ cầm súng.
Chiếc yên ngựa chiến trận
Mẹ sẽ bọc bằng lụa…
Ngủ đi, trẻ thơ thân thương của mẹ,
À ơi – à ơi.
Con sẽ như dáng chàng hiệp sĩ
Và người ca-dac toàn tâm.
Mẹ sẽ đi tiễn con –
Con vẫy vẫy tay…
Biết bao nhiêu giọt lệ đắng cay [một cách]thầm kín
Mẹ nhỏ [lệ] vào đêm đó!…
Ngủ đi, thiên thần, nhỏ nhẹ, ngọt ngào,
À ơi – à ơi.
Mẹ sẽ (trở nên) bị dằn vặt bởi nỗi buồn,
Chờ đợi khôn nguôi;
[Mẹ] sẽ (trở nên) suốt ngày cầu nguyện,
Đêm đêm ngầm đoán;
[Mẹ] sẽ (trở nên) nghĩ rằng, [con] luôn luôn buồn
Khi con ở nơi đất khách…
Ngủ đi, khi [con] còn chưa biết lo toan,
À ơi – à ơi.
Mẹ sẽ cho con [đem theo] lên đường
Ảnh thánh thiêng liêng:
Con [hãy đặt] tượng, khi cầu trời,
Hãy đặt phía trước mình;
Đúng lúc, chuẩn bị vào cuộc chiến hiểm nguy,
[Khi ấy con] hãy nhớ đến mẹ của mình…
Ngủ đi, con thơ tuyệt vời của mẹ,
À ơi – à ơi.
Tương truyền tác giả viết bài này theo ấn tượng khi nghe “khúc ru con” của một phụ nữ Ca-dac ở làng Trêvlenxkaja bên sông Terêk. Bài thơ này là nguồn cảm hứng bất tận của rất nhiều tác giả đuơng thời, hơn 50 nhạc sĩ nổi tiếng đã sáng tác nhạc cho bài thơ này, trong số đó trước hết phải kể đến A. Varlamôv (1842), Pôlina Viarđô (1865), E. Naxtavnhik (1875), A. Grêtranhinôv (1894), N. Lađukhin (1895), A. Tanheev (1899), N. Trêrêpnhin (1900)…
Ạ ời! Con ngủ cho ngon,
Trong mơ toả ánh trăng tròn êm ru!
Ạ ời! Đôi mắt bé thơ
Chờn vờn cái ngủ…sao chưa thấy về,
Còn chờ mẹ hát cho nghe
Hay chờ mẹ kể chuyện gì ngày xưa?
Ạ ời ru… ạ ời ru!
Sông Têrếch đá nhô cao thấp,
Sóng đục ngầu, sóng dập ngày đêm,
Kìa quân địch tới bờ bên,
Mài dao cho sắc ở trên đá này!
Nhưng cha con, dạn dày chiến trận,
Đã một đời lận đận binh đao
Ạ ời! Con chớ lo âu,
Ngủ đi, khôn lớn ngày sau diệt thù!
Ạ ời ru… ạ ời ru!
Phải! Con hãy còn thơ dại lắm,
Nhưng mai sau đời sẵn định rồi:
Thúc chân lên ngựa bồi hồi,
Vai mang vũ khí thành người chiến binh,
Thương con biết mấy ân tình,
Yên cương, mẹ sẽ thêu viền chỉ tơ…
Ạ ời ru… ạ ời ru!
Thân dũng sĩ không thua sức vóc
Mang tâm hồn Cô – dắc cha ông,
Vẫy tay, buổi ấy lên đường,
Tiễn con đi, mẹ khóc thầm trong đêm!
Ạ ời, con ngủ cho yên,
Thiên thần của mẹ dịu hiền đang mơ…
Ạ ời ru… ạ ời ru!
Mẹ biết sẽ héo khô mòn mỏi
Trong nỗi buồn chờ đợi, vắng tanh,
Suốt ngày cầu nguyện một mình,
Bồn chồn ước đoán dữ lành đêm đêm…
Thương con dầu dãi ưu phiền,
Nắng mưa thui thủi tận miền xa khơi!
Ạ ời, hãy ngủ, con ơi,
Khi chưa đến tuổi bời bời âu lo…
Ạ ời ru…ạ ời ru!
Lúc đưa tiễn, mẹ cho con giữ
Một bức hình Đức Chúa thiêng liêng,
Mỗi lần làm dấu cầu kinh
Con đeo lên ngực, chớ xem làm thường!
Mỗi khi cất bước lên đường
Đem thân vào giữa chiến trường hiểm nguy,
Con đường quên mẹ, con nghe,
Ạ ời, lòng mẹ, ai hề biết cho!
Ạ ời ru… ạ ời ru!
Nguồn: Bằng Việt, Tác phẩm chọn lọc, NXB Hội Nhà văn, 2010